احمد بن موسي بن جعفر(علیه السلام)، از فرزندان امام موسي كاظم(علیه السلام) معروف به “سيد السادات” و “شاه چراغ” است. وي از شخصيت‏هاي عالي مقام و جليل القدر و پرهيزكار بود.(1) آگاهي درباره زندگي وي بسيار اندك و برخي از مقاطع زندگي او مبهم و در منابع جز به بعضي از قسمت‏هاي زندگي او پرداخته نشده است.
در خصوص رابطه احمد با پدرش اين اندازه آورده‏اند كه امام كاظم(علیه السلام) او را دوست داشت و ملكي از خود را بدو بخشيد و او را به بخشندگي و دليري ستود.(2)

فضائل مادر حضرت شاهچراغ^{(علیه السلام):}

علامه مجلسی در کتاب ((مراة العقول)) در شرح حدیث پانزدهم می گوید:ام احمد مادر بعضی اولاد آن حضرت می بود و او داناترین، پرهیزگارترین و گرامی ترین زنهایش در نزد آن حضرت بود که اسرار خود را به وی می سپرد و اماناتش را نزد او ودیعه می نهاد.

در کتاب اصول کافی در باب ((امام در چه زمانی میداند امام است)) آمده است که حضرت امام موسی^{(علیه السلام)} امانت سربمهری به ((ام احمد)) سپردند و فرمودند بعد از شهادت من هر

کس از اولاد من در طلب این امانت آمد خلیفه و جانشین من است. با او بیعت نما که جز خدا

کسی خبر از این امانت ندارد. بعد از شهادت امام موسی^{(علیه السلام)} حضرت امام رضا^{(علیه السلام)} به نزد ام احمد آمدند و امانت پدر را طلبیدند. ام احمد بگریه افتاد و دانست که امام ^{(علیه السلام)} شهید شده اند. پس آن بانوی محترمه امانت را بر حسب وصیت آنحضرت به امام رضا^{(علیه السلام)}

تقدیم نمود و با ایشان بعنوان امام هشتم شیعیان بیعت کرد.

بیعت حضرت احمد بن موسی^{(علیهما السلام)} و مردم مدینه با علی بن موسی الرضا^{(علیهما السلام):}

هنگامی که خبر شهادت حضرت امام موسی کاظم^{(علیه السلام)} در مدینه منتشر شد، مردم بر در

خانه ((ام احمد)) جمع شدند. آن گاه همراه با احمد بن موسی^{(علیهما السلام)} به مسجد آمدند و به

سبب شخصیت والای احمد بن موسی^{(علیهما السلام)} گمان کردند که پس از شهادت امام موسی

کاظم^{(علیه السلام)} وی جانشین و امام است. به همین سبب، با وی بیعت کردند و او نیز از آنها

بیعت گرفت، پس بر بالای منبر رفت و خطبه ای در کمال فصاحت و بلاغت بیان کرد و فرمود:

(( ای مردم، هم چنان که اکنون تمامی شما با من بیعت کرده اید، بدانید که من خود، در بیعت برادرم علی بن موسی^{(علیهما السلام)} هستم. او پس از پدرم، امام و خلیفه بحق و ولی خداست. از

طرف خدا و رسولش بر من و شما واجب است که از او اطاعت کنیم.))

پس از آن،‌ احمد بن موسی^{(علیهما السلام)} در فضایل برادرش علی بن موسی الرضا^{(علیهما السلام)}

سخن گفت و تمامی حاضران تسلیم گفته او شدند و از مسجد بیرون آمدند، در حالی که پیشاپیش آنها احمد بن موسی^{(علیهما السلام)} بود. آن گاه خدمت امام رضا^{(علیه السلام)} رسیدند و به

امامت آن بزرگوار اعتراف کردند. سپس همگی با حضرت امام رضا^{(علیه السلام)} بیعت کردند و

حضرت علی بن موسی^{(علیهما السلام)} درباره برادرش(احمد) دعا فرمود:(( هم چنان که حق را

پنهان و ضایع نگذاشتی، خداوند در دنیا و آخرت تو را ضایع نگذارد.))

 

 

شهادت احمد بن موسی^{(علیهما السلام):}

مورّخان در خصوص شهادت و يا وفات و محل دفن احمد نيز اختلاف دارند.
اين اختلاف مبتني بر آن است كه وي به اسفراين رفته و در آن جا به شهادت رسيده و يا در شيراز وفات يافته و يا به شهادت رسيده است. برخي عقيده دارند وي در اسفراين به شهادت رسيد و در همان جا دفن شد و زيارتگاه او همان جا است. بر اين اساس قبر احمد در اسفراين و يا مكان‏هاي ديگر بوده و آرامگاه شيراز مربوط به احمد بن موسي نيست.(3)

برخي ديگر باورد دارند كه احمد در شيراز در جنگ با عامل مأمون شهيد شد و يا اين كه در شيراز مخفي شد و بعد وفات نمود و در همان جا دفن گرديد.(4)

 

 

 

حقيقت امر آن است كه به طور قاطع نمي‏توان گفت قبر وي در كجا است، ولي شواهد و قرائن ديدگاه آناني را كه قايل هستند شيراز محل دفن احمد مي باشد، تأييد ميكند و مشهور همين است.

تاريخ وفات احمد دقيقاً معلوم نيست، ولي برخي تاريخ وفات را حدود 203 كه همزمان با شهادت امام هشتم(ع) است ذكر نموده‏اند.(5)

پي نوشت‏ها:
1- اعيان الشيعه، ج 3، ص 191
2- دايرة المعارف بزرگ اسلامي، ج 7، ص 9
3- معارف و معاريف، ج 1، ص 597
4- اعيان الشيعه، ج 3، ص 192؛ دايرة المعارف بزرگ اسلامي، ج 7، ص 11
5- ريحانة الادب، ج 4 - 3، ص 50 - 51