رمضان در فرهنگ مردم
اعمال سحر و آداب خوردن سحری در ایران
نحوه به جا آوردن سحر و سحری خوردن در شهرها و روستاهای مختلف و میان خانواده ها یکسان نیست و تفاوتهایی دارد.اما آنچه بیشتر معمول و متداول است از این قرار است.قریب دو ساعت به سحر مانده اهل خانه از خواب بیدار می شوند و قبل از هر کار وضو می گیرند.زیرا عقیده به جا آوردن اعمال سحر و سحری خوردن با وضو ثواب بیشتری دارد.بعد بزرگترها اگر سواد داشته باشد با صدای بلند مشغول خواندن دعاهای مخصوص سحر می شود و بقیه اعضای خانواده دعا را آهسته با او زمرمه می کنند.این دعاها عبارتند از دعای سحر که با این جمله آغاز می شود.«اللهم انی اسئلک بابها و کل بهائک بهی»دعای معروف ابوحمزه ثمالی که جز دعاهای شب احیا نیز می باشد.بعضیها هم سوره مبارکه انا انزلناه را که ثواب بسیار دارد قرائت می کنند.اما از زمانی که رادیو آمده است بیشتر مردم دعاهایی که از رادیو پخش می شود گوش می دهند.

بعد از خواندن دعا و قبل از آن که مشغول خوردن سحری بشوند با صدای بلند در قلبشان برای روزه گرفتن نیت می کنند و می گویند:«نیت کردم که فردا زنده باشم و روزه واجب ماه مبارک رمضان را بگیرم قربت الی الله » بعد از نیت کردن معمولا با نوشیدن یک استکان قندداغ،خوردن سحری را آغاز می کنند.
غذای مخصوص سحر را سحری گویند.بیشتر مردم سحر غذاهای پختنی و گرم می خورند.
پختن سحری زمان معینی ندارد،بعضی بعد افطار مشغول پختن سحری می شوند.وبعضی از خانم ها دو سه ساعت مانده به سحر از خواب برمی خیزند و سحری می پزند.اگر غذا را بعد از افطار بپزند آن را در جای خنک و محفوظی می گذارند تا سالم بماند و سحر دوباره غذا را گرم می کنند و به مصرف می رسانند.
گاهی برخی از غذاها مثل عدس پلو را پس از پختن دم می کنند تا برای سحر گرم بماند.در یزد به این کار «بوچون»کردن می گویند.برای «بوچون»کردن غذا،مقداری از اتش اجاق رابیرون می آورند و روی سردیگ می گذارند و دور و بر اجاق را با آجر،خشت یا قلوه سنگ می بندند تا آتش خفه نشود.بدین ترتیب برای سحر غذا مغز پخته و گرم باقی می ماند.اگر دیگ سنگی باشد روی سر آن آتش نمی گذارند بلکه با پارچه کلفتی دهانه دیگ را می پوشانند.این کار تا چند ساعت غذا گرم می ماند و سحر احتیاج به گرم کردن ندارد.اگر خانواده ای توانایی تهیه غذای پختنی نداشته باشند یا دیر از خواب بیدار شوند و فرصت پختن غذا نباشد از غذاهای حاضری استفاده می کنند.
بعد از خوردن سحری،خوردن میوه فصل و چای غلیظ پررنگ و گاهی دم کرده سنبل الطیب برای جلوگیری از عطش ضروری است.چای یکی از نوشیدنیهای متداول در سحر ماه رمضان است.
ضمناً اگر کسی موفق نشود سحر از خواب بیدار شود باید روزه اش را بی سحری یعنی بدون خوردن سحری بگیرد و در صورتی که ضعف و ناتوانی به او دست ندهد آن روز را روزه بدارد.
پی نوشت:
کتاب رمضان در فرهنگ مردم،نویسنده : احمد وکیلیان،انتشارات سروش،1370،ص60