چربی های موجود در رژیم غذایی، تامین کننده مواد مورد نیاز برای عملکرد مناسب بدن هستند. چربی ها را می توان به عنوان غنی ترین منبع تولید انرژی در بدن نام برد; چرا که از سوخت هر گرم چربی در بدن حدود ۹ کیلوکالری انرژی تولید می شود. این در حالی است که کربوهیدرات ها و پروتئین ها به ازای هر گرم تنها چهار کیلوکالری انرژی تولید می کنند. چربی موجود در مواد غذایی علاوه بر تامین اسیدهای چرب ضروری که بدن قادر به ساخت آن ها نیست، پیش ساز یا حامل برخی از ویتامین ها مانند ویتامین های K,D,E,A است.

به گزارش ایسنا، ثابت شده که برخی از انواع چربی ها برای سلامت قلب مفید هستند در حالی که برخی دیگر ممکن است افزایش خطر بیماری های قلبی عروقی را سبب شوند.

ترکیبات غذایی حاوی انواع مختلفی از چربی ها هستند که از آن جمله می توان چربی های غیراشباع، چربی های اشباع، چربی ترانس و کلسترول را نام برد. چربی های غیراشباع را می توان سالم ترین نوع چربی دانست. چربی های غیر اشباع عمدتا از منابع گیاهی به دست می آیند و دو نوع اصلی را شامل می شوند; چربی های غیر اشباع با یک باند مضاعف که عمدتا در روغن های گیاهی وجود دارد مانند روغن زیتون، کانولا، بادام زمینی، مغز دانه ها و آواکادو و چربی های غیراشباع با دو یا بیش از دو باند مضاعف که در غذاهای گیاهی و برخی از انواع ماهی ها یافت می شوند.
روغن های گیاهی مانند آفتابگردان، ذرت، کتان، پنبه دانه، کنجد، سویا و روغن ماهی سالمون و تن به عنوان منابع غنی این نوع چربی محسوب می شوند. براساس اعلام اداره قلب و عروق وزارت بهداشت، اسیدهای چرب امگا۳ نیز گروهی از چربی های غیراشباع با دو یا بیش از دو باند مضاعف هستند که بویژه برای سلامت قلب و عروق بسیار مفیدند و موجب کاهش سطح «تری گلیسیرید» و «کلسترولLDL سرم» می شوند. ماهی ها مانند ماهی سالمون و ساردین و منابع گیاهی مانند گردو و روغن گردو، روغن سویا و لوبیای سویا، بذر کتان و روغن کتان از مهم ترین منابع اسیدهای چرب امگا۳ هستند. چربی های اشباع نیز عمدتا در منابع حیوانی مانند گوشت گاو و گوسفند پرچربی و لبنیات پرچرب یافت می شوند; اگرچه برخی از روغن های گیاهی مانندروغن نارگیل، کره کاکائو و … نیز حاوی این نوع چربی هستند. چربی های اشباع برای سلامت قلب مضر هستند و مصرف آنها موجب افزایش کلسترولLDL سرم (کلسترول بد) و کلسترول تام می شود و اما چربی های ترانس; این چربی ها از نظر ساختمانی شبیه چربی های اشباع هستند و به ویژه برای سلامت قلب و عروق مضرند و مصرف آنها موجب افزایش سطح کلسترولLDL ، کلسترول تام و تری گلیسرید سرم و کاهش سطح کلسترولHDL سرم (کلسترول خوب) می شود. در برخی شرایط غیرطبیعی به عنوان مثال در فرآیند هیدروژناسیون برای تبدیل روغن های مایع به جامد اسید چرب ترانس تولید می شود.
روغن های مایع فاقد اسیدهای چرب ترانس هستند. این در حالی است که روغن جامد و مارگارین حاوی این نوع اسید چرب می باشند. از دیگر منابع اسیدهای چرب ترانس می توان به تنقلات مانند چیپس، کراکر، بیسکویت، شیرینی، ذرت بوداده (پاپ کورن) و غذاهای سرخ شده مانند ماهی سرخ شده، مرغ کنتاکی و سیب زمینی سرخ شده اشاره کرد.

کلسترول هم نوعی چربی است که در ساختمان غشای سلول های بدن و لیپوپروتئین های خون وجود دارد و برای تشکیل برخی از مواد ضروری بدن مانند هورمون جنسی و نمک های صفراوی ضروری است. غذاهای حیوانی بویژه گوشت، لبنیات و زرده تخم مرغ منابع غنی کلسترول هستند اما غذاهای گیاهی کلسترول ندارند.
کلسترول خون شامل کلسترول HDL (کلسترول خوب) و کلسترول LDL (کلسترول بد) است. افزایش کلسترولLDL خون موجب فراهم شدن زمینه برای ابتلا به فشار خون بالا و افزایش ابتلا به

بیماری قلبی عروقی می شود. در حالیکه افزایش کلسترولHDL از ابتلا به بیماری قلبی عروقی پیشگیری می کند.

  قلب آسیب پذیرترین عضو بدن انسان است؛از این رو آموزش راههای حفظ سلامت قلب از اهمیت خاصی برخوردار است.پیشگیری از ابتلا به بیماریهای قلب مانند پیشگیری از بیماریهای واگیر،آسانتر،کم خرج تر و مطمئن تر از درمان است.شش عامل مهم در ایجاد بیماری قلبی نقش دارند که عبارتند از:

  الف ـ بدی تغذیه، ب ـ استعمال دخانیات،ج _ نپرداختن به ورزش،د ـ فشار روانی و نگرانی،هـ ــ بیماری قند، وــ فشار خون.

  الف ) بدی تغذیه : خوردنیها و آشامیدنیهایی که مواد متعادل و کافی دارند موجب سلامت بدن و رضایت خاطر می شوند. بیماریهای عروقی قلب می توانند ناشی از پرخوری و کمی ورزش باشند.امروزه فعالیت انسان در اثر پیشرفت صنعت کمتر از گذشته شده است؛ بنابراین باید از خوردن بیش از حد مواد انرژی زا ، شدیداً پرهیز شود و مواد قندی ،چربی و پروتئینی و سرانجام ویتامین ها و مواد معدنی به مقدار کافی و در حد نیاز مورد استفاده قرار گیرد.

  ب) دخانیات: معمولاً کشیدن سیگار را وسیله ای برای لذت بردن می دانند و با مصرف آن احساس  آرامش و راحتی می کنند؛ ولی باید دانست که کشیدن سیگار جریان خون را دچار بی نظمی کرده ، به دستگاه تنفس آسیب می رساند و انسان را در معرض ابتلا به سرطان ریه و سایر بیماریهای ریوی قرار می دهد.

   ج) نپرداختن به ورزش: به طور کلی ورزش بدنی موجب سلامت و قدرت بدن و در نتیجه قلب می شود. بنابراین برای حفظ سلامت و قدرت بدن  لازم است چه در محیط های باز،به طور مرتب و دائم ورزش کرد. شناکردن و یا انجام بازیهای گوناگون در هوای آزاد برای سلامت بدن مفید است،زیرا این اعمال موجب قوی و ورزیده شدن قلب می شود که انسان در هنگام پیری از سلامت بیشتری برخوردار شود،زیرا چاقی ممکن است پایه خیلی از ناخوشیها باشدواصولاً زندگی یعنی ورزش و تمرین ؛ ورزش مناسب،انسان را جوان نگاه داشته ،از بروز بیماریهای عروقی قلب جلوگیری می کند.پیاده روی در هوای آزاد از ورزشهای مناسب و لازم است که در تمام سنین و برای همه مفید می باشد.

د) فشار روانی و نگرانی: اغلب اختلالات قلب و عروق به علت فشارها و نگرانیهای شخصی ،خانوادگی،معیشتی و ترس و دلهره و نظایر آن تشدید و یا شروع می شود؛از این رو برای خلاصی از این عوارض لازم است که در طول مدت روز چند دقیقه ای را برای استراحت مطلق اختصاص داد.انسان از نظر جسمانی و روانی ظرفیت محدودی دارد،لذا نباید بیش از ظرفیت خود مسئولیت انجام و تحمل امور را به عهده بگیرد. از عجله و نگرانی در کارهای روزانه نیز باید پرهیز شود.

هـ) بیماری قند: این بیماری نیز خطراتی برای قلب و گردش خون دارد که اگر به مداوای آن اقدام نشود،خطر کم شدن طول عمر ،انسان را تهدید می کند.ولی اگر بموقع بیماری قند تشخیص داده شود و معالجات لازم بعمل آید ، شخص مبتلا می تواند طول عمر نسبتاً طبیعی داشته باشد.رعایت رژیم غذایی خاص در بیماری قند ، ضروری است.

و) فشار خون: فشار خون گاهی ممکن است برای مدت طولانی هیچ گونه عوارضی در شخص ظاهر نسازد.مهم ترین نشانهای آن عبارتند از : سردرد،گیجی،وزوز گوش ،بیخوابی،عدم تمرکز فکری و غیره که با مشاهده هریک از موارد فوق باید به پزشک مراجعه شود.

پی نوشت:

زهره بهداد، رهنمودهای بهداشتی برای خانواده،چاپ هفتم،زمستان 1379،صص 37-33